Kercelak – oryginalne targowisko na Woli

           Kercelak/Kiercelak¹ – tak potocznie nazywano Plac Kercelego, na którym znajdowało się jedno z warszawskich targowisk. Niestety bazar nie istnieje od 1947 roku, ale za to pod jego nazwą pojawiają się cykliczne widowiska, jak koncerty czy przedstawienia grup teatralnych połączone z tradycyjnym jarmarkiem handlowym².

          Jak to się wszystko zaczęło? Otóż w II połowie XIX w. Józef Kerceli³, od którego nazwiska powstała nazwa targowiska, postanowił ofiarować miastu swój kawałek ziemi w okolicach ul. Chłodniej i Leszna z przeznaczeniem na targ z paszą. Działka mierzyła aż 1,5 ha. Miasto wybrukowało ją drobnym kamieniem polnym, aby ułatwić korzystanie z niej. I tak w 1867 roku powstał plac targowy, zwany Kercelakiem. Na początku sprzedawano na nim samą paszę, ale gdy z biegiem czasu przeniesiono tam stragany z placu Grzybowskiego (w związku z budową nowego kościoła) sprzedawane towary stały się bardziej różnorodne⁴. Tak powstał największy i najbogatszy targ w Warszawie, który stał się miejscem spotkań dla wszystkich mieszkańców.

           Kercelak⁵ był miejscem drobnego handlu na świeżym powietrzu, ale też szemranych interesów. Na targowisku można było kupić wszystko, od legalnych towarów (np. żywność, starzyzna) do nielegalnych włącznie (np. broń, egzotyczne zwierzęta, fałszywe dokumenty). Swoją gwarną atmosferą przyciągał wielorakich mieszkańców Warszawy. Dominowała ludność z Woli, Ochoty, Starego Miasta, Muranowa i Powiśla⁴. Musieli jednakże uważać na oszustów grających w karty i doliniarzy (z gwary warszawskiej → złodzieje-kieszonkowcy, od doliny⁶, czyli kieszeni), zwłaszcza w bramach i zaułkach.

         Na placu targowym dało się słyszeć odgłosy sprzedawanych zwierząt, jak i krzyki przekupek, kupców i gazeciarzy. Język zebranych tu ludzi był bardzo barwny. Często rymowali, ostro wypowiadali się na tematy społeczne i opowiadali słowne dowcipy. Najważniejsze jednak było zachwalanie swoich towarów ze straganów, budek, koszy, walizek lub po prostu ,,z ręki”. Oprócz handlu ludzie zbierali się, aby spróbować lokalnych przysmaków: grochówki, pyz, schabowego, bigosu, smalcu, flaków oraz wódki. Często przy tym słuchali muzyki z gramofonu i grali w gry. Popularnymi zabawami były: ,,trzy miasta”, ruletka, ,,trzy karty”, bączek, ,,kostki”⁷.

         Kercelak swoim niezwykłym klimatem i obyczajowością był natchnieniem dla wielu twórców m.in. Stefana Wiecheckiego ''Wiecha'⁸.

Poniżej fotografie wolskiego targowiska i fragment tekstu Stefana Wiecheckiego⁹ :

Kercelak kiedyś:

Kercelak współcześnie:

Fragmenty zabawnej scenki z Kercelaka:

Bibliografia:

1 Zob. Bronisław Wieczorkiewicz, Gwara warszawska dawniej i dziś, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968, wydanie drugie, rozszerzone, s. 60.

2 Zob. baw, Kercelak 2016. Przyjdź na jarmark i poczuj klimat dawnej Woli, http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/kercelak-2016-przyjdz-na-jarmark-i-poczuj-klimat-dawnej-woli,3841633,artgal,t,id,tm,html, dostęp: 07.05.2017.

3 Zob. Kercelak w Warszawie, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kercelak_w_Warszawie, dostęp:07.05.2017.

4 Por. Warszawski Informator Rzeczpospolitej, Sekrety Warszawy, http://archiwum.rp.pl/artykul/465625-Sekrety-Warszawy.html, dostęp: 07.05.2017.

5 Zob. Piotr Wróblewski, ,,Kercelak”. Przedwojenny bazar z warszawskim Al Capone, ,,śpiewającymi ptakami” i zimną wódką, http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/kercelak-przedwojenny-bazar-z-warszawskim-al-capone,3784944,artgal,t,id,tm.html, dostęp: 07.05.2017.

6 Zob. Bronisław Wieczorkiewicz, Gwara warszawska dawniej i dziś, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968, wydanie drugie, rozszerzone, s. 446.

7 Zob. Plac Kercelego - zdjęcia ze zbiorów Muzeum Historii Woli,  http://www.mirow.waw.pl/kercelak/plac-kercelego.htm, dostęp: 07.05.2017.

8 Zob. Bronisław Wieczorkiewicz, Gwara warszawska dawniej i dziś, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968, wydanie drugie, rozszerzone, s. 186.

9 Zob. Stefan Wiechecki (Wiech), Dzieła wybrane czyli Śmiej się pan z tego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1956.